Taj Esfahani Tomp (Singer)
تاج اصفهانی در سال ۱۲۸۲ در اصفهان متولد شد. پدرش شیخ اسماعیل معروف به تاجالواعظین بود که تا حدی با دستگاههای موسیقی سنتی ایرانی آشنایی داشت. تاج در ده سالگی نزد پدر و استادانی چون سید عبدالرحیم اصفهانی، نایب اسدالله، میرزا حسین ساعتساز (خضوعی)، میرزا حسین عندلیب، حبیب شاطرحاجی به دانش اندوزی پرداخت.وی به اشعار سعدی علاقه زیادی داشت و گزیدههایی از اشعار سعدی و دیگر شاعران را حفظ بود و در هنگام اجرای آواز به تناسب زمان و محیط از آن اشعار استفاده میکرد.
دکلاماسیون شعر، تحریرهای برجسته، تنوع تحریری، صدایی رسا و قدرتمند و مناسب خوانی برخی از ویژگیهای آوازی اوست.
او از همان سال ۱۳۱۹ همکاری با رادیو را آغاز کرد و از ۱۳۲۸ به همکاری با رادیو اصفهان پرداخت. تاج ضمن خوانندگی، سرپرست نوازندگان رادیو اصفهان گردید. وی در رادیو اصفهان به اجرای برنامههایی با تار اکبرخان نوروزی و برنامه آموزشگوشههای دستگاههای موسیقی ایرانی پرداخت. از ماندگارترین آثارش میتوان به آتش دل اشاره کرد.
برخی از شاگردان برجسته او آقایان ایرج، علیاصغر شاهزیدی، عسگری آقاجانیان میری، محمد تقی سعیدی والاشانی، فضلالله شاهزمانی، سید رضا طباطبایی کربکندی، علیرضا افتخاری، مرتضی شریف، ناصر یزدخواستی، رضا قرنیان اصفهانی، حمیدرضا نوربخش، نصرالله معین را میتوان نام برد.
همچنین به گفته محمدرضا شجریان، وی آوازهای تاج اصفهانی را روی صفحات مرور میکردهاست.
در ۲۹ تیرماه ۱۳۹۴، معین یکی از شاگردان تاج اصفهانی، ترانهٔ آتش دل را به یاد استادش با تنظیمی از کاظم عالمی بازخوانی کرد. احمد مراتب را ویژهترین شاگرد تاج میدانند که او تنها کسی ست که دستخطی از استادش دارد که شاگردیش را نزد تاج گواهی کردهاست. تاج اصفهانی به احمد مراتب لقب دره التاج دادهاست. مراتب از خوانندگان مذهبی و آیینی اصفهان است که در سفر امام موسی صدر به مکه، در حضور پادشاه عربستان بر بام کعبه اذان گفت. مراتب میگوید تاج اصفهانی درابتدا معمم بودهاست و او در معیت تاج اصفهانی در نجف پیش از انقلاب و بعد از انقلاب در ایران به دیدار آیت اللهخمینی رفتهاست. او میگوید تاج از لبنان پیام سری امام موسی صدر را برای امام خمینی برد و بعد از انقلاب هم با وساطت آیت الله فانی برای گرفتن دستخط از رهبر انقلاب به منظور دایر شدن مجدد حقوق ماهیانه اش به دیدار او رفت لیکن بعد از اینکه علیرغم داشتن توصیه نامه از آیت الله خمینی او را به صدا و سیمای اصفهان راه ندادند سه ساعت بعد سکته کرد و درگذشت.